4 
Stelling, onder en tengevolge dezer omstandigheid, geen voort- 
gang zou hebben, ging ze toch door. Men was te ver gevor- 
derd om nu nog terug te kunnen treden. 
Allicbt zou men vermoeden dat, was deze onderneming in 
Frankrijk een weinig uit bet spoor geraakt, ze er hier wel 
weer in zou gebracht worden. Het tegendeel was echter het 
geval, en, ’t zij dat het in Frankrijk gegeven voorbeeld aan- 
stekelijk was, ’t zij omdat ze den moreelen invloed miste van 
haar ontwerper, ’t zij eindelijk dat ontaarding het noodlot van 
zoodanige grootsche ondernemingen is, die expositie was op verre- 
na niet wat die van ’51 was geweest. Zij werd meer en meer 
van den handeis- en speculatiegeest doortrokken, en, onver- 
schillig of men Prins Albert niet goed had begrepen, of dat 
men in de zuiver materieele richting meer heil zag, het prin 
cipe werd meer en meer naar den achtergrond gedrongen. 
Die zuiver materieele richting bereikte in de nu volgende 
algemeene nijverheids-tentoonstelling, die te Parijs in 1867 ge- 
houden werd, en velen nog versch in het geheugen ligt, haar 
hoogste toppunt. Zij was de uiting van het effect bejagende 
Csesarisme, waardoor de laatste Napoleontische dynastie zieh 
zoozeer kenmerkte, en waardoor deze tevens blijk gaf de nei- 
gingen der natie te kennen en te willen vieren, hoezeer dan 
ook ten koste van haar intellectueele ontwikkeling; een schijn- 
beschaving werd bevorderd, de wezenlijke beschaving veron- 
achtzaamd. 
Die alleen opmerkzaamheid over had voor dat wat schit- 
terde, en zieh aanbeval door uiterlijk vertoon, hield deze ten-